Zarautz eta hondar grisa

 Argazkian ikusten den bezala bi hondar motaren arteko kolorea oso ezberdina da

Olatuek gogor kolpatu dute aurtengo neguan Kantauriko itsasertza eta euskal kostan zehar hainbat izan dira sorturiko kalteak. Zarauzko kasuan, egitura ezberdinek jasan dituzte kolpe hauek eta hondartzak ere aldaketa naturalak izan ditu. Kalteak konpontzeko, Espainiako Gobernuak diru kantitate bat onartu zuen. Horrela, hainbat konponketa lan egiten hasi ziren Zarautzen ere eta konponketa-lan horien artean, Jaizkibeldik ekarritako hondarra eskaini zion Espainiako Gobernuak Zarauzko Udalari. Itsasertza Espainiako Gobernuaren eskumena bada ere, horrelako jarduera bat egin aurretik Udalari egingo duenaren berri eman behar baitio. Zarauzko kasu zehatzean, Udalaz gain, Gipuzkoako Foru Aldundiak ere bazuen hondar mugimendu honen notizia, Zarauzko itsasertzean Iñurritza babesturiko biotopoa dugulako.

Arkamurka Natur Elkarteak, neguan izan genituen olatu hauen nondik norakoak azaltzeko, martxoan hitzaldi bat antolatu genuen. Aurtengo neguko olatuen ezohikotasuna aztertu zen, hondartzaren funtzionamendua hobeto ulertu eta hondartzaren eta dunen egoera zein zen ikusi. Hitzaldira Udaleko hainbat ordezkari hurbildu ziren, tartean Ingurumen Zinegotzia. Bertan, argi ondorioztatu zen Zarauzko hondartza sistema itxi bat dela, hondarra ez dela galtzen eta aurtengo egoera mugimendu naturalen ondorio zela. Alegia, Zarauzko hondarzak ez zuela hondar ale bakar bat ere behar, pazientzia pixkat bakarrik.

Hondarra behar duen hondartza bat dugun kasuetan eta kanpotik hondarra ekartzea beste aukerarik ez dagoenean, elkartu nahi ditugun bi hondar hauek bateragarriak diren aztertu behar da. Bateragarriak diren edo ez erabakitzeko, hainbat dira kontutan eduki beharreko hondar-ezaugarriak; gehitu nahi dugun ondar berriaren konposizioa, forma, tamaina eta kolorea adibidez. Zarauzko hondartza berezia da duen konposizioagatik, ehuneko zati haundi bat bizidunen oskolez osaturikoa da, eta honek ez du zerikusirik bota berri duten mineral zatiz osaturiko hondar aleekin. Forma ere ezberdina dute bi hondarrek, hondar berriak forma borobilakoa baitu. Tamainari dagokionez, neurri berdineko hondar aleak badituen arren, hondar ale handiagoak eta txikiagoak ere asko ikus daitezke. Koloreari buruz ezer gutxi esateko, diferentzia begi bistakoa da.

Ezaugarri guzti hauetatik, hondarraren tamaina eta forma oso garrantzitsuak dira, ezaugarri hauek hondarraren portaera azaltzen dutelako eta hondartzak hartzen duen forma definitzen. Kalteak neurtzea oraindik oso zaila bada ere, asko dira inolako premiarik gabe arriskuan jarri diren hondartzaren ezaugarriak. Batetik, hondartzaren malda aldatu daiteke, paseatzeko hain erosoa zen gunea moldeatuz. Bestetik, hondartzak izango dituen ondar-guneak eta tontorrak formaz aldatzea ere posible da eta ikusteko dago hondartzaren hainbat erabileei nola eragingo dien (surfa, furbola eta gehiago). Gainera, ekarritako hondarraren tamaina txikiko zatiak ura “zikintzen” du eta hautsa sortzen hondar lehorrean.

Baina gehien harritzen gaituena erabakiak hartzeko modua da. Egon beharko luke honetaz guztiaz hitz egiteko, erabakiak hartzeko eta erabaki hauek herritarrei helarazteko bestelako modurik horrelako gai garrantzitsuetan. Hondartza natural bati hondar arrotza botatzea salbuespenen neurri bat da eta 100.000 metro kubiko kantitate esanguratsua da Zarautz bezelako hondartza batentzat. 100.000 metro kubikori ezin zaio baietz esan gaiaz informatu gabe, galdetu gabe, kontrastatutako iritzi teknikorik gabe. Onartezina da. Gai hauetan adituak diren zentroak ditugu eta Zarautzen Arkamurka Natur Elkartea ere badago. Arkamurkako kideoi galdetu ere ez digute egin eta gertatzen ari zenaren berri medioetatik jakin dugu.

Orain, hondartzaren egoeraren jarraipena egitea ezinbestekoa da eta horretarako behar-beharrezkoa da ahalik eta informazio gehien biltzea. Dragak egiterakoan, jarraipen txostenak egitea derrigorrezkoa da eta Zarautzera ekarri duten hondar horren ezaugarriak eta kantitateak zehaztasun osoz jakitea garrantzitsua da adituekin informazio hau kontrastatu eta hondartzan izan dezakeen eragina aurreikusteko. Udalari baimenak nola eta nork eman dituen galdetu diogu, baina oraingoz, ez dugu erantzunik jaso. Gauza bat garbi gera dadila, Zarautzek hondartza bezela zuen identitatea dago jokoan, beste Zarautz bat da orain.

Laburtuz, Zarauzko Arkamurka Natur Elkarteak duen jarrera honakoa da:

1.- Zarauzko hondartzak ez zuen eta ez du hondarrik behar, olatuek eramandako hondarra olatuek itzuliko dute.

2.- Ezin da horrelako hondar bolumen kantitatea (100.000 m³) kanpotik ekarri kontrastatutako iritzi teknikorik gabe, ondo neurtu behar dira ondorioak.

3.- Arkamurka Elkartea saiatuko da baimen kontuak nola izan diren jakiten.

4.- Orain, hondartzaren bilakaeraren jarraipena egin behar da eta garrantzitsua da gertatutakoaren informazio bilketa zehatza egitea.

5.- Olatuek hondarra ekartzeko prozesua bizkortu nahi bazen, Zarauzko hondarra dagoen tokitik bertatik egin behar zen draga eta ez Jaizkibeldik ekarri.

6.- Arkamurka Elkartea ez da honelako hondar mugimendu handiak egitearen aldekoa, garantia guztiekin eginda ere. Uste dugu pertsonok fenomeno naturaletara moldatzen hasteko garaia badela.