ZARAUZKO XXVII ASTRONOMIA ASTEA 2025

Kaixo guztioi:

Urteroko moduan, Arkamurkaren Astronomia Astea abian da eta, zer esango dugu ba guk, proposamen interesgarriekin gatoz.

Antolatu zuen agendak eta ea etortzeko aukera duzuen.

Hauxe proposamena:

3 de Abril, jueves

En Arkamurka, a las 19:00 h.

(Sta Marina kalea 2, 2º piso)

PONENTE:

Javier Armentia

Astrofísico y divulgador

TÍTULO: 

DESCIFRANDO EL COSMOS (LA ASTRONOMÍA COMO CIENCIA DE DATOS)

Ahora descubrimos planetas que no podemos ver y están orbitando en torno a estrellas tan alejadas que nunca podremos viajar a ellas. Y observamos cómo las primeras galaxias se comenzaban a ordenar en un universo donde la materia convencional, la que tenemos en la Tierra, es una pequeña parte de algo tan sorprendente que aún no conocemos su naturaleza. Un día nos amenaza la llegada de una piedra espacial que podría chocar contra nuestro planeta, pero esa noche vemos en el cielo a los planetas que inspiraron tantas historias en los últimos milenios y nos quedamos maravillados como aquellas primeras culturas que anotaron sus movimientos en la bóveda celeste.

La astronomía intentó siempre extraer conocimiento a partir de datos limitados. Y lo sigue haciendo: desde las primeras observaciones y los modelos cosmogónicos a proyectos internacionales y colaborativos con inteligencia artificial que nos permiten comprender las grandes preguntas que se hicieron las primeras civilizaciones. Es un viaje que no acaba, pero que ha empujado la historia de la ciencia y sigue maravillándonos.

Desde los primeros mapas estelares hasta los algoritmos que procesan petabytes de información, la astronomía ha sido una ciencia de datos antes de que el término existiera. Cada avance ha dependido de la capacidad de interpretar señales dispersas: la tenue luz de estrellas lejanas, el vaivén de una estrella que delata la presencia de un exoplaneta, o las ondas gravitacionales que deforman el espacio-tiempo. Hoy, con telescopios como el JWST y el Vera Rubin Observatory, la cantidad de datos generados es inmensa, y el desafío sigue siendo el mismo: convertir esa información en conocimiento, en nuevas respuestas y en nuevas preguntas sobre el universo.

Apirilak 4, ostirala

Arkamurkaren aretoan 19:00tan

(Sta Marina kalea 2, 2. solairua)

HIZLARIA:

Ander Glez de Txabarri

Arkamurka Natura Elkarteko kidea

IZENBURUA:

EGUZKI SISTEMA, KAOSETIK EGITURARA

Duela 4.500 milioi urte baino gehiago, eguzki sistemak gas eta hautsezko hodei erraldoi batetik hasi zuen bere historia. Big Bang-ean eratutako hidrogeno eta heliotik aspaldiko izarrek sortutako elementuetaz osatua, gertuko eztanda batek hodeia xiba baten antzera biratzen jarri zuen. Izotz gaineko dantzari bat bezala, biraka eta biraka dantza honen erdian Eguzkia jaio zen, gainerako materialek eguzki sisteman ikusten ditugun planetak, ilargiak, asteroideak eta zeruko beste gorputzak sortu zituzten bitartean.

Jaiotza horretatik sortu zen eguzki sistema nahiko egitura xelebrea da. Espazioan egonda, eguzki sistema hiru dimentsiotako objektu bat izan beharko litzatekeela pentsa daiteke; beraz, oso bitxia da planeten orbita (ia) guztiak, denak batera plano lau batean antolatuta daudela ikastea. Eguzki sistemaren hasieran bildu eta erabaki hori hartu zuten edo zer? Nolatan du eguzki sistemak arrautz frijitu egitura hori?

Bestalde, kuriosoa da ere planeta eta beste gorputzen distribuzioa. Eguzki sistema den herrian lehenengo lau planeten auzoa harriz egindako objektu gogor eta beroek osatzen dute; ondorengo eremua gasezko lau planeta erraldoiek hotzek osatzen dute, eta bi auzoen arteko muga marraztuz asteroide gerria dugu. Hiri-inguruan, oso urruti, izotzezko kometak ditugu, noizbehinka baten batek lotsa galdu eta bisita egiten digularik. Berriro ere, eguzki sistemaren hasieran bildu eta antolatu egin ziren edo zer? Zergatik daude objektu guztiak, kategoria argietan antolatuta egongo balira, bananduak?

Hitzaldi honetan, bi galdera nagusi horien ildotik, eguzki sistemaren jaiotza eta garapena aztertuko dugu: hodei erraldoi horren kolapsatzetik gaur egungo egitura lortzeko eman den garapenaz jardungo gara, amaitzeko etorkizunari buruzko pintzelada batzuk emateko. Ibilbide honen bidez, eguzki sistemaren, pizza orearen eta patinatzaile baten arteko parekotasunak esploratuko ditugu, eta hobeto ulertuko ditugu unibertsoan gure etxeari forma eman zioten prozesu eta indarrak.

Apirilak 5, larunbata

Torreoian 21:00tan

Ilatargi Astronomia Taldea eta Arkamurka Natura Elkartearen eskutik

GAU BEHAKETA

Eguraldia lagun badugu, Torreoira igoko gara bertatik gaueko behaketa bat egitera.

Eguzkia sartu eta berehala hasiko dugu behaketa, oraindik ilunabarra dugula.

Begibistaz zerua ikuskatuko dugu eta konstelazio nabarmenenak kokatzen saiatu. Hartz-handiaren laguntzaz artizarra kokatuko dugu eta hortik abiatuz bere inguruko konstelazioak aurkitzen saiatuko gara.

Ilargia ilgoran egongo da, erdi bat argituta eta bestea itzaletan, eta teleskopioz behatu ahal izango dugu. Horri esker, ilargiaren erliebeak behatu ahal izango ditugu, mendiak eta lautadak ikusiz.

Marte eta Jupiter planetak ere ikusgai izango ditugu garai honetan. Jupiterren ilargietarik lau, teleskopioz ikusi daitezke ere, beraz horretan saiatuko gara, ea hauei ikustadizo bat emateko gai garen.

Orion konstelazio ederra eta bere nebulosa ere gauaren hasieran harrapatuko ditugu mendebaldetik sartzen mantso mantso; aukera badugu, begiradatxo bat emango diegu gas laino horiei.

Eta horrez gain, ikusi behar zeruak beste zein sorpresa eskeintzen digun: izar-uxoren bat edo batek daki zer gehiagori erreparatuko diogun.

Gure teleskopioak Torreoiaren goiko solairuan kokatuko ditugu. Azalpentxo batzuk emango ditugu, baino batez ere zuen galdera eta jakinminei erantzuna emateko gogoz gaude. Hurbildu, behatu eta galdetu lasai. Hasieran aipatu bezala, ea eguraldiak gurekin bat egiten duen eta guzti horretaz goxatzeko aukera ematen digun...

Animatu zaitezte!